سرانه پایین فضای سبز در کلانشهر اردبیل مشکلی اساسی محسوب می‌شود که اکنون با رشد و توسعه چشمگیر زندگی شهری به یکی از چالش‌های مهم شهری تبدیل شده است.
«در حال حاضر ۴۷۰ هکتار فضای سبز در شهر اردبیل وجود دارد که سرانه هر فرد اردبیلی هشت مترمربع است.» این را شهردار اردبیل می‌گوید و اضافه می‌کند: طی سال‌های اخیر با احداث ۱۷ پارک، ۳۰ هکتار به فضای سبز اردبیل افزوده شده است و تلاش‌ها برای بهبود سرانه فضای سبز در اردبیل ادامه دارد.
سرانه فضای سبز توصیه شده از سوی سازمان ملل برای شهرهای مختلف جهان، بین ۲۰ تا ۲۵ مترمربع است این در حالی است که میانگین سرانه فضای سبز در کشور حدود ۱۲ مترمربع تخمین زده شده است. اما در این میان شهرهایی در کشور وجود دارد که علاوه بر اینکه از میانگین‌های بین‌المللی جامانده‌اند بلکه از میانگین کشوری نیز در حوزه فضای سبز پایین‌تر هستند.با این حال شهرهایی نیز در سطح کشور هستند که با وجود اینکه در مناطق خشک و کویری واقع شده‌اند، اما میانگین فضای سبز خود را به‌خوبی ارتقا داده و به میانگین بین‌المللی رسانده‌اند که از جمله این شهرها می‌توان به شهر قم با دارابودن ۲۱ مترمربع فضای سبز به‌ازای هر شهروند، اشاره کرد. شهرهایی مثل تهران، تبریز، شیراز نیز با دارابودن حدود ۱۷ مترمربع فضای سبز در تلاش‌اند تا خود را به میانگین جهانی نزدیک‌تر کنند.سرانه پایین فضای سبز در کلانشهر اردبیل مشکل ریشه‌ای و با قدمت محسوب می‌شود که اکنون با رشد و توسعه چشمگیر زندگی شهری، افزایش جمعیت در شهر و در قبال آن رشد قارچ‌گونه آپارتمان‌ها و بنا‌های مسکونی، بیش‌ازپیش به چشم می‌آید و به نحوی به یکی از چالش‌های مهم شهری تبدیل شده است.
متأسفانه طی دهه‌های گذشته نه‌تنها توسعه فضای سبز در شهر اردبیل متناسب با رشد جمعیت آن نبوده بلکه در مقاطعی از آن عقب نیز افتاده است و همین موضوع سبب شده اکنون سرانه فضای سبز درون شهری در اردبیل فاصله معناداری با میانگین ملی و استاندارد جهانی داشته باشد و درصورتی‌که این موضوع علاج نشود آینده مطلوبی در انتظار شهر اردبیل که روزبه‌روز درحال‌توسعه است، نخواهد بود.اشاره به برخی از پیامدهای پایین بودن سرانه فضای سبز در شهرها می‌تواند در پی بردن هرچه بهتر به اهمیت قضیه کمک‌حال باشد که دراین‌خصوص از بدیهی‌ترین آثار کمبود پارک‌ها و فضای سبز می‌توان به افزایش استرس و کاهش کیفیت زندگی اشاره کرد که این موضوع سبب کاهش فرصت‌های تفریحی و ایجاد حس خستگی روانی در شهروندان می‌شود که می‌تواند استرس، افسردگی و مشکلات روحی را افزایش دهد.اما این موضوع پیامدهای جدی‌تری را نیز در پی دارد و به طوری که کاهش تنوع زیست‌محیطی شهری و پوشش گیاهی در بلندمدت سبب افزایش دما، کاهش تولید اکسیژن و افزایش خطر سیلاب‌های شهری می‌شود.طی سالیان گذشته شهرداری همواره به دنبال توسعه و گسترش فضای سبز، پارک‌ها و بوستان‌های درون‌شهری بوده است اما غفلت بلندمدت گذشته در این باره و وجود برخی مشکلات و مسائل پیرامون تملک و تهیه زمین سبب شده میانگین فضای سبز اردبیل به رشد مطلوبی نرسد.
اردبیل فاقد پارک جنگلی و بوستان‌های بزرگ
نبود پارک جنگلی وسیع و بوستان‌های بزرگ در اردبیل یکی از مهم‌ترین و به‌حق‌ترین مطالبات شهروندان است و این موضوع ضمن ارتقای سرانه فضای سبز در اردبیل سبب بهبود فضای بصری شهر می‌شود.همچنین دیگر گله‌مندی شهروندان در خصوص نبود پارک و فضای سبز مناسب در شهرک‌های جدیدالاحداث است. همچنین هسته مرکز شهر اردبیل نیز فاقد پارک و فضای سبز مناسب است و این موضوع نیز از دیگر مشکلات عدیده حوزه شهری اردبیل محسوب می‌شود.
نیاز به برنامه‌ریزی دقیق براساس توسعه پایدار در حوزه فضای سبز
حسن قاسم‌پور، مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان اردبیل نیز در این‌باره می‌گوید: با توجه به کمتر بودن سرانه فضای سبز اردبیل از حد استاندارد برای رفع این فاصله باید با برنامه‌ریزی دقیق بر اساس توسعه پایدار اقدام کرد.وی محیط‌زیست را حامی توسعه متوازن و پایدار عنوان می‌کند و ادامه می‌دهد: توسعه پایدار توسعه‌ای است که نیازهای فعلی را بدون اینکه قدرت نسل‌های آینده برای تأمین نیازهای خویش را به خطر بیندازد، تأمین کند.
راهکار حل مشکل فضای سبز اردبیل چیست؟
نوراله جعفری، کارشناس و پژوهشگر مسائل اجتماعی استان اردبیل در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری فارس، اظهار می‌کند: شهرهای سرتاسر جهان اهمیت ادغام زیرساخت‌های سبز را در شیوه‌های برنامه‌ریزی شهری درک می‌کنند. از ترکیب بام‌های سبز و باغ‌های عمودی در طرح‌های ساختمان گرفته تا بازیابی زمین‌های خالی برای باغ‌های محلی و پارک‌های جیبی. رویکردهای نوآورانه برای سبزسازی شهری در حال ظهور هستند. با اولویت‌بندی فضاهای سبز در برنامه‌ریزی شهری، سیاست‌گذاران می‌توانند محیط‌های شهری تاب‌آور، پایدار و قابل‌زندگی را برای نسل¬های فعلی و آینده ایجاد کنند.وی می‌افزاید: درحالی‌که شهر و استان اردبیل از نظر جغرافیایی و تنوع اقلیمی و آب‌وهوایی، نزدیکی به دشت، کوه و دریا و… پتانسیل بسیاری را برای گسترش فضای سبز شهری و حتی فضای سبز برون‌شهری دارد اما متأسفانه سرانه فضای سبز آن از استانداردهای کشوری نیز پایین‌تر است.کارشناس و پژوهشگر مسائل اجتماعی استان اردبیل، تصریح می‌کند: شهرداران و مسئولان امر برای ایجاد شهری شاداب، زیبا و ایجاد شهری با محیطی تاب‌آور و قابل‌تحمل برای زندگی می‌توانند با ایجاد کارگروه‌هایی در حوزه روان‌شناسی اجتماعی، طراحی شهری و حوزه سلامت جسمی و روانی و ایجاد پل ارتباطی بین آنها، سلامت روانی و جسمی مردم و اجتماع را ارتقا داده و زمینه‌ساز تساهل و تسامح در رفتار اجتماعی مردم شوند.
جعفری پیشنهاد ادامه می‌دهد: ایجاد بام‌های سبز و دیوارهای گیاهی در مناطق متراکم و کم‌برخوردار از فضای خالی، رفع آلودگی‌های بصری با تعبیه انواع گیاهان در مکان‌های مناسب و با مکان‌یابی دقیق برای مثال در پایه‌ها و ستون‌های پل‌های شهری و سازه‌های بدفرم، تبدیل زمین‌های بایر و خالی به باغ و گلستان با گیاهان و درختان متراکم و مقاوم و مناسب با آب‌وهوای شهری و نه سنگ‌چینی و سنگ‌فرش نمودن زمین و گذاشتن تاب و سرسره و امثالهم و…، گسترش فضای سبز در حاشیه رودخانه‌ها، و پیاده‌روها با اصول علمی و مطالعات دقیق و تشویق مردم به کاشت گیاهان در بهارخواب‌ها، ایوانک‌ها و پشت‌بام‌ها و الزام دستگاه‌های اداری و بخش خصوصی به تأمین فضای سبز، می‌تواند این کمبود را به‌مرورزمان جبران نموده و اثرات این راهکارها را در آینده به طور چشمگیری نمایان سازد.وی بیان می‌کند: مسئولان ذی‌ربط در حوزه فضای سبز شهری در کلانشهر اردبیل و شهرهای دیگر آن با مطالعه و شناخت عمیق از فضاهای شهری و مکان‌یابی‌های علمی می‌توانند ابتدا کاستی‌ها را بشناسند و سپس برای رفع این کاستی‌ها در عرصه فضاهای سبز برنامه چندساله تدوین نموده و اثر این تلاش‌ها را در میدان پراتیک و در انظار عمومی به نمایش بگذارند و این مهم قبل از هر چیزی ذهنی دغدغه¬مند و سپس تشکیل کارگروه با افراد متخصص و دلسوز را می‌طلبد.
نبود زمین کافی از چالش‌های اساسی توسعه فضای سبز
یکی دیگر از مسائلی که توسعه فضای سبز و بوستان‌ها را در اردبیل تحت‌الشعاع قرار داده، بحث نبود زمین کافی تحت تملک شهرداری اردبیل جهت تبدیل‌شدن به فضای سبز است که در این خصوص نیاز است راه و شهرسازی به‌عنوان متولی اصلی توسعه شهر، در نقاط مختلف شهر و به‌خصوص در شهرک‌های جدید علاوه بر جانمایی پارک‌های جیبی به بحث احداث بوستان‌های بزرگ و پارک‌های جنگلی توجه ویژه کند.در این راستا نیاز است در سطح شهر اردبیل شاهد یک همکاری و هماهنگی کارساز و پربازده بین شهرداری، شهرسازی، منابع طبیعی و محیط زیست باشیم تا از این طریق شاهد ایجاد فضاهای سبز و بوستان‌های وسیع در نقاط مختلف شهر از جمله منطقه شورگل و مناطق مشابه، باشیم.
ساخت ۱۷ پارک طی ۳ سال در اردبیل
محمود صفری، شهردار اردبیل سرانه فضای سبز شهر اردبیل را به‌ازای هر نفر ۸ مترمربع اعلام کرده و در خصوص اهمیت فضای سبز شهری اظهار می‌کند: در ۳ سال گذشته سرای فضای سبزی شهری به طور چشمگیری افزایش پیدا کرده است و حدود ۱۷ پارک جدید در سطح شهر اردبیل افتتاح و در اختیار مردم قرار گرفته که سبب توسعه ۳۰ هکتاری فضای سبز شهر شده است.وی ادامه می‌دهد: باهمت جهاد کشاورزی، منابع طبیعی و پشتیبانی سایر دستگاه‌ها قرار است سه میلیون بوته گل و ۲۰۰ هزار درخت و درختچه در سطح شهر اردبیل غرس شده که شورای شهر و شهرداری ۲۰۰ میلیارد تومان برای کاشت و نگهداری آن هزینه خواهند کرد. تمام تلاش ما بر این است تا سبزینگی شهر اردبیل را افزایش دهیم و در این زمینه تملک باغ شریعت نیز در سال‌جاری انجام شده است.
باغ شریعت به‌زودی تحویل شهروندان می‌شودشهردار اردبیل در ادامه خاطرنشان می‌کند: بهار امسال باغ شریعت با درختان کهن و فضای مناسب برای شهروندان به‌عنوان باغ مفاخر برای عموم مردم بازگشایی خواهد شد تا خانواده‌ها از این فضای سبز و درختان آن به شکل درست و بهینه استفاده کنند. تمام تلاش شهرداری و شورای شهر بر این است تا با توسعه فضای سبز زمینه رفاه و آسایش مردم را فراهم کرده و به کاهش دغدغه‌ها و نگرانی‌های مردم کمک کنند.
عوارض شهرداری برای شهروندان مشارکت کننده در توسعه فضای سبز رایگان شد
وی بیان می‌کند: در بودجه سال جاری شهروندانی که اقدام به راه‌اندازی پشت‌بام سبز کرده و یا نسبت به گل‌کاری در محوطه بیرونی منزل خود داشته باشند، عوارض شهری آنها رایگان است و در این زمینه ما نیز حمایت‌های لازم را از شهروندان در توسعه فضای سبز انجام می‌دهیم. شهرداری تلاش کرده تا شرایط خوبی را در آستانه فصل بهار به وجود آورد تا خود شهروندان هر کدام به نام اعضای خانواده خود کاشت نهال را انجام داده و زمینه نگهداری از آن را فراهم کنند.
علت عدم تکمیل پارک جنگلی بند الماسصفری تصریح می‌کند: بند الماس که قرار بود به یک پارک جنگلی تبدیل شود به دلیل پیگیری دستگاه‌های نظارتی از مجموعه شهرداری خلع‌ید شده و در اختیار منابع طبیعی و آبخیزداری قرار گرفته که امیدواریم با تلاش این مجموعه بند الماس که تأکید نماینده ولی‌فقیه در استان و امام‌جمعه اردبیل بر توسعه پارک جنگلی در این منطقه است، به نتیجه رسیده و ثمره آن را به شایستگی بینیم.ارتقای سرانه فضای سبز اردبیل در قالب طرح تفصیلیسلامت صفری، عضو شورای شهر اردبیل نیز در این باره اظهار می‌کند: «امسال برای بهسازی و تکمیل ۲۲ بوستان اعتبار اختصاص داده شده و قرار است شاهد احداث ۸ پارک با ۲۵ هکتار را شاهد باشیم.»ابراهیم علی پور، رئیس شورای شهر اردبیل نیز با بیان اینکه میانگین فضای سبز در شهر اردبیل بسیار پایین است، به خبرنگار فارس گفت: در طرح تفصیلی برای توسعه فضای سبز اردبیل توجه ویژه‌ای شده است به‌طوری که احداث پارک‌های جیبی محله‌ای، پارک‌های جنگلی، بوستان‌ها، ایجاد کمربند سبز دورتادور شهر و رینگ سبز در ۴ مبادی ورودی اصلی شهر در نظر گرفته شده که میانگین فضای سبز در شهر را بهبود می‌بخشد.