خبرگزاری مهر – گروه سلامت: در روزهایی که کشور با پیامدهای ناشی از شرایط بحرانی و جنگی دست‌وپنجه نرم می‌کند و نظام تأمین اقلام بهداشتی و دارویی با چالش‌های فزاینده‌ای مواجه شده است، یک نگرانی جدید سلامت عمومی را به‌ویژه در میان اقشار آسیب‌پذیرتر جامعه، تهدید می‌کند: عرضه غیرمجاز و بدون نظارت شیرخشک نوزادان در فضای مجازی.
سازمان غذا و دارو در روزهای اخیر با انتشار بیانیه‌ای رسمی و تأکید بر حفظ سلامت عمومی، به‌ویژه سلامت نوزادان و کودکان، نسبت به خرید و فروش شیرخشک در خارج از داروخانه‌ها هشدار داده است. دکتر محمد هاشمی، مشاور رئیس و مدیر روابط عمومی سازمان غذا و دارو، با اشاره به رشد روزافزون تبلیغات نادرست در شبکه‌های اجتماعی، اعلام کرده است: «هرگونه خرید، فروش یا تبلیغ شیرخشک در خارج از شبکه رسمی داروخانه‌ها، تحت هر عنوانی از جمله کمک مردمی، همیاری یا حمایت اجتماعی، تخلف محسوب می‌شود» و این سازمان با جدیت تمام با متخلفان برخورد خواهد کرد.
رشد نگران‌کننده بازار سیاه شیرخشک در فضای مجازی
بررسی‌های میدانی خبرنگار ما در هفته‌های اخیر نشان می‌دهد که هم‌زمان با کاهش عرضه شیرخشک در داروخانه‌ها، برخی افراد سودجو با راه‌اندازی صفحات اینستاگرامی، کانال‌های تلگرامی و حتی وب‌سایت‌های بدون مجوز، اقدام به فروش این فرآورده حیاتی برای نوزادان کرده‌اند.
این در حالی است که بسیاری از این محصولات از نظر منشأ، تاریخ تولید، شرایط نگهداری و استانداردهای بهداشتی فاقد شفافیت هستند.
برخی از این فروشندگان، با بهره‌برداری از نام نمایندگی رسمی یا درج عناوینی مانند «کمک‌رسانی به خانواده‌های جنگ‌زده»، «ارسال فوری به مناطق درگیر» یا «توزیع رایگان شیر خشک از طریق نهادهای مردمی»، سعی در جلب اعتماد مخاطبان و افزایش فروش خود دارند. در موارد متعددی نیز مشاهده شده که بلاگرهای پرمخاطب فضای مجازی، با دریافت مبالغی تحت عنوان «هزینه تبلیغات»، این صفحات را در استوری‌ها و پست‌های خود معرفی کرده‌اند.
سوءاستفاده از احساسات انسانی و شرایط جنگی
استفاده ابزاری از بحران انسانی، یکی از خطرناک‌ترین شیوه‌های تبلیغاتی و تجاری‌سازی در بحران‌هاست. فعال‌سازی حس همدلی مردم برای سودجویی مالی، نه تنها یک تخلف آشکار است، بلکه از لحاظ اخلاقی نیز مورد انتقاد شدید قرار دارد. این روزها تصاویری از نوزادان گریان، مادران نگران و قفسه‌های خالی داروخانه‌ها، به ابزاری برای تحریک احساسات عمومی و ترغیب به خرید فوری در فضای مجازی تبدیل شده است.
در گفت‌وگو با یکی از مادران ساکن تهران که فرزند ۶ ماهه دارد، متوجه می‌شویم که این مشکل تا چه اندازه نگران‌کننده شده است. وی می‌گوید: «شیرخشک مورد نیاز دخترم در داروخانه پیدا نمی‌شد. یکی از بلاگرهایی که دنبال می‌کردم، صفحه‌ای را معرفی کرده بود که ادعا می‌کرد نمایندگی رسمی برند خاصی است. از آن‌ها خرید کردم، اما نه تنها بسته‌بندی متفاوت بود، بلکه بچه‌ام بعد از مصرف، دچار اسهال شدید شد و مجبور شدیم او را به بیمارستان ببریم.»
خطرات سلامت و تهدید جان نوزادان
شیرخشک، برخلاف بسیاری از مواد خوراکی دیگر، از حساس‌ترین محصولات غذایی به‌شمار می‌رود. این محصول باید در شرایط دمایی مناسب، دور از نور مستقیم و رطوبت و با رعایت کامل زنجیره سرد و بهداشتی نگهداری شود. همچنین تاریخ انقضا، نوع شیر متناسب با سن نوزاد، ویژگی‌های تغذیه‌ای خاص مانند لاکتوز پایین یا شیرهای ضد آلرژی، از جمله مواردی هستند که باید به دقت بررسی شوند.
سازمان غذا و دارو از همه فعالان فضای مجازی خواسته است تا ضمن قطع همکاری تبلیغاتی با عرضه‌کنندگان غیرمجاز، نسبت به مسئولیت اجتماعی خود آگاه باشند و تبلیغ ناآگاهانه یا از سر دلسوزی نیز، در شرایط فعلی می‌تواند به ایجاد بازار سیاه، افزایش قیمت‌ها و تهدید مستقیم سلامت کودکان منجر شود.
در بخش دیگری از بیانیه رسمی سازمان غذا و دارو آمده است: «با توجه به حساسیت بالای فرآورده‌های شیرخشک و امکان آسیب جدی به سلامت مصرف‌کنندگان، از خانواده‌ها درخواست می‌کنیم شیرخشک مورد نیاز فرزندان خود را تنها از داروخانه‌های مجاز تهیه کنند تا از اصالت، کیفیت و شرایط نگهداری مناسب آن اطمینان داشته باشند.»
این سازمان همچنین اعلام کرده است که در همکاری با وزارت اطلاعات، پلیس فتا، وزارت بهداشت و دیگر نهادهای نظارتی، به‌زودی فهرستی از فروشگاه‌ها و صفحات متخلف فضای مجازی تهیه شده و اقدامات قانونی علیه آن‌ها آغاز خواهد شد.
از سوی دیگر، حضور انواع شیرخشک قاچاق با بسته‌بندی‌های جعلی و حتی شیرخشک‌های تاریخ گذشته، در کانال‌های فروش آنلاین، زنگ خطر جدی برای سلامت عمومی است. کارشناسان پیشنهاد می‌کنند ایجاد یک سامانه ملی ثبت و رهگیری شیرخشک، مشابه سامانه تیتک برای داروها، می‌تواند گام مؤثری برای مقابله با این بحران باشد.
به گزارش مهر؛ بحران سازی شیرخشک در کشور، بیش از آنکه فقط یک بحران باشد، یک بحران اخلاقی و اجتماعی نیز تبدیل شده است. سوءاستفاده از اضطراب خانواده‌ها، بازی با سلامت نوزادان و فریب افکار عمومی از طریق تبلیغات جعلی، نشان‌دهنده نیاز به مداخله جدی و ساختاری است.